W erze, gdy Internet jest fundamentem codzienności, dostępność cyfrowa nabiera niezwykłej wagi. Praca, nauka, zakupy czy rozrywka – każdy aspekt naszego życia przenosi się do sieci. Pandemia Covid-19 tylko przyspieszyła zmianę. Dzięki smartfonom i innym gadżetom mamy świat na wyciągnięcie ręki.
- 08 maja 2024 13:55
- Dominik Seroczyński
Cyfryzacja, choć otwiera przed nami drzwi do globalnej wioski, nie jest wolna od wyzwań. Są sytuacje, kiedy nas zawodzi lub nie jest dostosowana do naszych potrzeb. Może to być problem z kupieniem biletu, kiedy słońce odbija się od ekranu telefonu, trudności z zamówieniem ubera, gdy trzymamy dziecko na rękach, czy niemożność obsługi komputera bez myszki. Takie problemy mogą wydawać się małe, ale pokazują większy problem: nie każdy ma równy dostęp do cyfrowego świata.
Lekcja z urbanistyki
Czy słyszałeś o tak zwanym efekcie krawężnika, Curb-Cut Effect? Termin ten pierwotnie odnosił się do faktycznego obniżenia krawężników. Utworzono małe podjazdy, minimalizujące różnicę wysokości między chodnikami a drogami. Miało to na celu zwiększenie dostępności chodników dla wózków inwalidzkich. Zmiana okazała się mieć pozytywny wpływ na szerokie spektrum osób. Turyści z walizkami, rodzice z wózkami, dzieci ciągnące zabawki i kurierzy z wózkami dostawczymi – wszyscy skorzystali na tym udoskonaleniu.
Ta zasada uniwersalnego projektowania pokazuje, jak rozwiązania, które pierwotnie mają na celu pomoc osobom z niepełnosprawnościami, mogą poprawić życie wszystkich użytkowników. Podobnie dostępność cyfrowa, czyli zapewnienie równego dostępu do Internetu oraz technologii dla każdego, niezależnie od niepełnosprawności czy innych ograniczeń, jest niezbędna w świecie, gdzie bycie online to konieczność, a nie luksus.
Microsoft w swoich zasadach inkluzywnego projektowania podkreśla, że niepełnosprawność nie jest jednowymiarowa. Może być stała (na przykład niedosłuch), tymczasowa (złamana ręka) lub sytuacyjna (trzymanie dziecka na rękach podczas zakupów online). Różne perspektywy powinny więc kształtować sposób, w jaki myślimy o dostępności cyfrowej.
Projektowanie z myślą o dostępności staje się coraz ważniejsze. Dzięki takiemu podejściu tworzymy produkty i środowiska, które są użyteczne oraz dostępne dla jak najszerszej grupy użytkowników. Istnieje kilka kluczowych zasad, a także najlepszych praktyk, które pomagają w tworzeniu dostępnych, cyfrowych produktów i usług. Oto one.
Dostępność od początku
Integracja zasad dostępności już na wczesnym etapie procesu projektowego jest kluczowa. Pozwala na identyfikację i adresowanie potencjalnych barier dostępności, zanim staną się one częścią gotowego produktu, co z kolei minimalizuje potrzebę przeprowadzania czasochłonnych i kosztownych modyfikacji w późniejszym czasie. Na przykład uwzględnienie kontrastu kolorów i czytelności fontów od początku projektu może znacznie poprawić dostępność dla osób z dysfunkcjami wzroku.
Testowanie z użytkownikami
Regularne testowanie prototypów i gotowych produktów z użytkownikami o różnych potrzebach oraz zdolnościach jest niezbędne. Pozwala nie tylko na wczesne wykrycie i rozwiązanie problemów z dostępnością, ale także na zrozumienie różnorodnych sposobów, w jakie użytkownicy mogą wchodzić w interakcję z produktem. Testowanie powinno obejmować szeroki zakres użytkowników, w tym osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności (na przykład: wizualnymi, słuchowymi, motorycznymi, poznawczymi).
Szkolenie zespołów
Edukacja, szkolenie zespołów projektowych oraz deweloperskich w zakresie dostępności i uniwersalnego projektowania to podstawa dla tworzenia rozwiązań uwzględniających te czynniki. Zespoły powinny być świadome wyzwań, z jakimi mogą się spotkać osoby z niepełnosprawnościami oraz znaczenia dostępności w tworzeniu inkluzji cyfrowej. Szkolenia mogą obejmować najlepsze praktyki, narzędzia do oceny dostępności i wytyczne na temat projektowania uniwersalnego.
Wytyczne WCAG
Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) to zestaw międzynarodowych standardów projektowanych. Mają na celu sprawić, by treści internetowe były bardziej dostępne dla osób z niepełnosprawnościami. WCAG obejmuje szeroki zakres zaleceń, dotyczących takich aspektów, jak: czytelność tekstu, nawigacja, dostępność dźwięku i wideo oraz interaktywność.
Ignorowanie dostępności to zły pomysł
Powszechne jest przekonanie, że zapewnienie dostępności stanowi zbędny wydatek. Zwłaszcza gdy mowa o kosztach tworzenia i utrzymania aplikacji. Często zdarza się, że firmy nie przywiązują wagi do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, traktując je jako mało liczną grupę klientów. Statystyki są bardziej wymowne: według Rady Europejskiej około 87 milionów osób żyje z jakąś formą niepełnosprawności. W Stanach Zjednoczonych liczba ta sięga około 27% populacji. To nie tylko duża część społeczeństwa, ale także znaczący segment rynku. Ignorowanie potrzeb tak licznej grupy jest decyzją, która nie służy interesom biznesowym.
Zgodnie z danymi opublikowanymi przez Forbes, osoby z niepełnosprawnościami dysponują globalnie dochodem rozporządzalnym na poziomie około 1,9 biliona dolarów. Dostosowanie produktów i usług do zasad dostępności, na przykład poprzez rozwój aplikacji przyjaznych dla wszystkich użytkowników, stanowi efektywny sposób na rozszerzenie bazy klientów, co bezpośrednio przekłada się na wzrost rentowności.
Zaniedbanie kwestii dostępności może więc przynieść destrukcyjne skutki dla biznesu. Około 70% użytkowników z niepełnosprawnościami rezygnuje z korzystania z niedostępnych stron internetowych, nie próbując nawet przeglądać ich treści. Jeszcze bardziej obniża to prawdopodobieństwo dokonania przez nich zakupów. Nie powinno więc dziwić, że strony internetowe ignorujące zasady dostępności tracą na rzecz swoich dostępnych konkurentów dochody szacowane na 6,9 miliarda dolarów. Użytkownicy z niepełnosprawnościami naturalnie preferują produkty i marki, które wychodzą naprzeciw ich potrzebom. Stanowi to jasny sygnał dla przedsiębiorstw, że konieczna jest adaptacja ich oferty.
Dodatkowo warto wspomnieć o Europejskim Akcie o Dostępności (EAA), który staje się kluczowym elementem prawnym w tej dziedzinie. EAA jest zestawem przepisów, który ma na celu poprawę dostępności produktów i usług w całej UE. Od 2025 roku wymogi te będą obowiązywać wszystkie firmy, działające na terenie Unii, co oznacza, że dostosowanie się do nich jest nie tylko kwestią dobrych praktyk, ale również prawnym wymogiem. Znajomość i wdrażanie zasad EAA może więc stanowić dodatkową przewagę na rynku oraz zapewnić zgodność z nowymi regulacjami.
Inkluzywność cyfrowa
Podsumowanie W dzisiejszym świecie, gdzie obecność cyfrowa jest równie ważna, jak fizyczna, dostępność nie jest już luksusem, ale koniecznością. Nie chodzi tylko o spełnienie wymogów prawnych czy technicznych, ale przede wszystkim o budowanie bardziej inkluzywnego społeczeństwa. To, co zaczyna się od zrozumienia i empatii wobec potrzeb wszystkich użytkowników, przekłada się na tworzenie produktów oraz usług, które są przyjazne dla każdego, niezależnie od indywidualnych ograniczeń.
Każdy krok w kierunku dostępności cyfrowej to krok w stronę świata, w którym każdy ma równą szansę na uczestnictwo, naukę, pracę i rozrywkę. Dążenie do takiego świata jest naszą wspólną odpowiedzialnością – projektantów, deweloperów, przedsiębiorców i decydentów. W końcu w coraz bardziej połączonym świecie dostępność cyfrowa staje się mostem, który łączy ludzi, przełamuje bariery i buduje społeczność bez wykluczeń.
Korzystałem z następujących źródeł:
- Microsoft Inclusive Design
- Why Is Accessibility Important In Business? – Miquido Blog
- https://www.forbes.com/sites/forbesbusinesscouncil/2021/01/27/accessible-design-why-and-how-to-make-it-a-priority-in-2021/?sh=4e20e04b6d3a
Dominik Seroczyński
UX Designer